Giảm cân thông minh cùng eatclean: Tiềm năng và giới hạn

   Đã qua rồi cái thời mà mọi người chỉ đơn giản quan tâm đến việc giảm cân bằng cách tiêu thụ thực phẩm ít calo mà không màng đến chất lượng và nguồn gốc của chúng. Sự thật là, việc ăn uống không chỉ ảnh hưởng đến hình dáng bên ngoài mà còn tác động sâu sắc đến sức khỏe bên trong. 

   Chúng ta thường xuyên đặt câu hỏi: Liệu ăn uống lành mạnh, đặc biệt là chế độ ăn eatclean với thực phẩm hữu cơ, nguyên chất, có thể giúp cải thiện vẻ ngoài và tăng cường sức khỏe hay không? Dù biết rằng các sản phẩm chứa chất ngọt nhân tạo không tốt, nhưng quan niệm ăn "khỏe mạnh" của chúng ta vẫn thường bị giới hạn ở việc chọn lựa thực phẩm theo chỉ số glycemic thấp, mà không nhận ra rằng cơ thể còn phản ứng với các chất độc hại từ thuốc trừ sâu và các chất phụ gia thực phẩm không phù hợp.

1. Eatclean là gì?

   Chế độ ăn Eatclean, định nghĩa là phương pháp ăn uống tập trung vào việc tiêu thụ thực phẩm ít chế biến và tự nhiên nhất có thể, chính là giải pháp cho những thách thức này. Đây là phương pháp khuyến khích việc ăn nhiều rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, protein magro và chất béo lành mạnh. Đồng thời, nó cũng nhấn mạnh việc tránh xa thực phẩm chế biến sẵn, đường tinh chế, và các phụ gia không cần thiết. Mục tiêu của Eatclean không chỉ là cung cấp dinh dưỡng tối ưu cho cơ thể mà còn nhằm thúc đẩy sức khỏe tổng thể và hỗ trợ quá trình giảm cân hoặc duy trì cân nặng ở mức tối ưu. Điều quan trọng nhất trong Eatclean không chỉ là loại thực phẩm bạn chọn ăn mà còn ở việc lựa chọn thực phẩm sạch, ít bị ô nhiễm bởi hóa chất và chất bảo quản, từ đó giúp cơ thể bạn được bảo vệ khỏi các tác động tiêu cực từ môi trường.

   Qua việc hiểu rõ về cách thức cơ thể chúng ta phản ứng với các chất độc hại và tầm quan trọng của việc tiêu thụ thực phẩm sạch, chúng ta có thể nhận ra rằng việc chuyển sang chế độ ăn Eatclean không chỉ là một lựa chọn tốt cho sức khỏe mà còn là một bước đi cần thiết để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh, hạnh phúc và lâu dài.

Bảng 1. So sánh giá trị dinh dưỡng trong 100g của phần ăn Eatclean và không Eatclean

   Nghiên cứu được tiến hành để phân tích sâu về giá trị dinh dưỡng của phần ăn theo hướng dẫn Eatclean và các phần ăn không có tiêu đề hoặc nội dung đề cập đến Eatclean trên các website, fanpage, blog ẩm thực v..v…Kết quả cho thấy trong cùng 100g, chế độ ăn Eatclean nhỉnh hơn một chút về các chất dinh dưỡng nhưng thực tế mức độ này không đáng kể. Tuy nhiên nổi bật lên là chế độ ăn Eatclean có lượng Carbohydrate và đường đơn giản thấp hơn hẳn chế độ ăn “Không” Eatclean (Bảng 1)1.

2. Tại sao chế độ ăn eatclean giúp giảm cân?

   Trong khi nhiều người chú trọng đến lượng calo, ít người nhận ra rằng phụ gia thực phẩm cũng có thể góp phần vào sự rối loạn chuyển hóa. Các chất như chất tạo huyền phù, chất làm đặc, chất tạo ngọt nhân tạo, và chất bảo quản đều có thể ảnh hưởng đến các tế bào của hệ miễn dịch, từ đó góp phần vào sự phát triển của các rối loạn chuyển hóa. 

Giảm Viêm và Kháng Insulin

   Eatclean giúp giảm tải lượng mỡ thừa và việc tiêu thụ các chất phụ gia có hại, từ đó giảm thiểu nguy cơ phát triển tình trạng "metainflammation" - một dạng viêm mãn tính thấp độ liên quan đến béo phì. Khi thực phẩm được xử lý ít hơn và chứa ít chất phụ gia, cơ thể sẽ giảm phụ thuộc vào các phản ứng viêm và kháng insulin, làm giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến rối loạn chuyển hóa.

Cải Thiện Hệ Vi Sinh Đường Ruột

   Thực phẩm eatclean thường giàu chất xơ từ rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt, giúp cải thiện sự cân bằng vi sinh vật trong đường ruột. Điều này khắc phục sự mất cân bằng (dysbiosis) do chất tạo ngọt và chất ổn định gây ra, từ đó giảm thiểu kháng insulin và hỗ trợ quản lý cân nặng hiệu quả.

Tối Ưu Hóa Chuyển Hóa Mỡ và Glucose

   Chế độ ăn dựa trên nguyên tắc eatclean giúp tối ưu hóa quá trình chuyển hóa mỡ và glucose bằng cách giảm tiêu thụ thực phẩm giàu calo mà không cung cấp giá trị dinh dưỡng thực sự. Điều này ngăn chặn sự phát triển quá mức của mô mỡ và giảm sản xuất các yếu tố gây viêm và kháng insulin, hỗ trợ giảm cân và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Kích Thích Sự Chuyển Đổi Tế Bào Miễn Dịch

   Eatclean có thể kích thích sự chuyển đổi của macrophage từ dạng M1, gây viêm, sang M2, chống viêm, nhờ vào việc cung cấp dưỡng chất cần thiết và giảm lượng axit béo tự do gây viêm. Sự chuyển đổi này giúp giảm tình trạng viêm mãn tính trong cơ thể, cải thiện đáp ứng insulin và hỗ trợ giảm cân.

Hạn Chế Tác Động Tiêu Cực Của Phụ Gia Thực Phẩm

Bảng 2. Khuyến cáo FDA về lượng tiêu thụ tối đa các chất phụ gia thực phẩm và tác động tới sức khỏe2

   Các chất phụ gia như chất tạo huyền phù, chất làm đặc, chất tạo ngọt nhân tạo, và chất bảo quản, có thể tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến hệ miễn dịch và góp phần vào các rối loạn chuyển hóa. Đáng chú ý, việc đánh giá an toàn và ước lượng độc tính của các phụ gia này thường dựa trên thử nghiệm với từng hợp chất riêng lẻ, không tính đến tác động khi kết hợp chúng, làm giảm nhận thức về mức độ nguy hiểm thực sự.

   Eatclean giúp hạn chế tác động tiêu cực của phụ gia thực phẩm như carrageenan và citrate, được chứng minh là có thể kích thích phản ứng viêm và kháng insulin. Bằng cách giảm tiêu thụ những phụ gia này, chế độ ăn giúp bảo vệ sức khỏe đường ruột và hệ miễn dịch, giảm nguy cơ mắc bệnh liên quan đến chế độ ăn kém và thừa cân.

3. Áp dụng Eatclean đúng cách và khoa học

   Mặc dù có rất nhiều ưu điểm về chế độ ăn eatclean, nhưng trong những năm gần đây với sự bùng nổ của thông tin và mạng xã hội, chúng ta cần hiểu rõ về những mặt hạn chế về chế độ ăn eatclean đang được các trang mạng xã hội hướng dẫn như sau:

3.1. Thách thức trong việc cân bằng

   Việc tập trung quá mức vào thực phẩm ít chế biến có thể khiến người tiêu dùng khó khăn trong việc duy trì một chế độ ăn cân bằng, đặc biệt nếu không hiểu rõ về giá trị dinh dưỡng của thực phẩm.

3.2. Nguy cơ cực đoan hóa

   Đối với một số người, Eat Clean có thể dẫn đến việc hạn chế cực đoan các nhóm thực phẩm, thậm chí không sử dụng hẳn, có thể gây thiếu hụt dinh dưỡng và ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe.

3.3. Tốt nhưng chưa đủ

   Eatclean giống với một nguyên tắc về ăn uống hơn là một phương pháp định lượng rõ ràng về thành phần các chất dinh dưỡng để có thể đạt được mục tiêu tối ưu hóa về mặt sức khỏe. Ví dụ ăn trái cây là tốt cho sức khỏe, nhưng ăn bao nhiêu là tối ưu? Chắc chắn không phải là càng nhiều càng tốt.

Bảng 3. Cơ cấu khẩu phần (tỷ lệ đường – đạm – béo) của chế độ ăn Eatclean và Không Eatclean khi so sánh với khuyến nghị của WHO

   Nghiên cứu được tiến hành để phân tích sâu về giá trị dinh dưỡng của phần ăn theo hướng dẫn Eatclean và các phần ăn không có tiêu đề hoặc nội dung đề cập đến Eatclean trên các website, fanpage, blog ẩm thực v..v… Kết quả cho thấy mặc dù chế độ ăn “Eatclean” có một số tiêu chí gần sát nhưng vẫn chưa đạt được hoàn toàn khuyến nghị của WHO về phòng chống bệnh mạn tính không lây (Bảng 3)1.

   Chế độ ăn eatclean thực sự mở ra một hành trình mới cho những ai muốn sống khỏe mạnh, giảm cân một cách tự nhiên và bền vững. Dù không phải là giải pháp hoàn hảo và có những hạn chế nhất định, nhưng bằng cách lựa chọn thực phẩm ít chế biến, tự nhiên, eatclean vẫn hứa hẹn một phương pháp hợp lý cho những ai muốn cải thiện sức khỏe và vóc dáng. 

   Thực phẩm sạch của Tây Nguyên Food Việt Nam với nguồn gốc rõ ràng, thành phần nguyên chất sẽ là lựa chọn hoàn hảo cho những ai đang theo đuổi chế độ eatclean.

   Như mọi phương pháp ăn uống khác, điều quan trọng nhất là lắng nghe cơ thể và tìm ra lối sống phù hợp nhất với bản thân mình. Hãy nhớ, mỗi bước đi dù nhỏ cũng đều góp phần vào hành trình lớn hướng tới một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc.

Tham vấn y khoa: Thạc sĩ Bác sĩ Phạm Trần Thiên Nhân
Giảng Viên bộ môn Dinh Dưỡng - Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch.
Bác Sĩ chuyên khoa Dinh Dưỡng - Bệnh viện Bình Dân

Tài liệu tham khảo

1. Dickinson KM, Watson MS, Prichard I. Are Clean Eating Blogs a Source of Healthy Recipes? A Comparative Study of the Nutrient Composition of Foods with and without Clean Eating Claims. Nutrients. 2018;10(10):1440. doi:10.3390/nu10101440
2. Paula Neto HA, Ausina P, Gomez LS, Leandro JGB, Zancan P, Sola-Penna M. Effects of Food Additives on Immune Cells As Contributors to Body Weight Gain and Immune-Mediated Metabolic Dysregulation. Front Immunol. 2017;8:1478. doi:10.3389/fimmu.2017.01478